Vastleggen welke recht van toepassing en welke rechter bevoegd is, hoe zit dat ook al weer?

In contracten spreken partijen vaak af welke rechter zich mag uitspreken over een eventueel geschil en welk recht van toepassing is. Dit is het forumkeuzebeding. Het komt ook vaak voor dat zo’n forumkeuze is opgenomen in de algemene voorwaarden die van toepassing zijn verklaard. Binnen Europa wordt verschillend omgegaan met de waarde die aan algemene voorwaarden toekomt in de contractuele sfeer tussen partijen. Er zijn verschillende Europese verordeningen die de regels hiervoor geven. Is een forumkeuzebeding opgenomen in de algemene voorwaarden en waarin het Franse recht van toepassing en de ‘gerechten van Parijs’ bevoegd wordt verklaard geldig?

Die vragen stelde een Hongaarse rechter aan het Europese Hof van Justitie. Wat speelde er? Een Franse opdrachtgever sloot een overeenkomst met een Hongaarse leverancier van een product. In overeenkomst werd verwezen naar de van toepassing zijnde algemene voorwaarden, die van de Franse opdrachtgever. In de algemene voorwaarden is het Franse recht van toepassing en zijn de gerechten te Parijs bevoegd verklaard. Het product werd in de Hongaarse fabriek gemaakt. Partijen krijgen onenigheid en de Hongaarse leverancier stelt een vordering in bij de Hongaarse rechter. De Franse opdrachtgever werpt de onbevoegdheid van de rechter op en geeft ook aan dat het Franse recht van toepassing is. De Hongaarse leverancier stelt dat het Hongaarse recht van toepassing is, omdat de plaats waar het product vervaardigd wordt in Hongarije is gelegen en dat dus de plaats van uitvoering van belang is voor het bepalen van welk recht van toepassing is. Voorts stelt zij dat naar Hongaars recht de algemene voorwaarden geen integraal deel uit maken van de overeenkomst en dat daarom het daarin geformuleerde forumkeuzebeding niet van toepassing is. En al zou het wel van toepassing zijn, dan voldoet het aanwijzen van ‘de gerechten te Parijs’ niet aan de voorwaarden die worden gesteld aan het forumkeuzebeding. De Hongaarse rechter vraagt het Hof om zich uit te laten over de vraag of de algemene voorwaarden moeten worden gezien als integraal deel van de overeenkomst en het daarin opgenomen forumkeuzebeding dus geldig is en of het aanwijzen van ‘de gerechten Parijs’ voldoende nauwkeurig is om te voldoen aan de gestelde eisen.

Het Hof stelt voorop dat wat de vormvereisten betreft, een forumkeuzebeding geldig is indien het wordt gesloten hetzij bij een schriftelijke overeenkomst, hetzij bij een schriftelijk bevestigde mondelinge overeenkomst, hetzij in een vorm die wordt toegelaten in het gebruikelijke handelsverkeer. Daarnaast is de daadwerkelijke instemming van de betrokkenen van belang. In dit geval is het voor de beoordeling van belang dat het forumkeuzebeding is opgenomen in de algemene voorwaarden. In de door partijen ondertekende overeenkomst wordt uitdrukkelijk verwezen naar deze algemene voorwaarden die dit beding bevatten. Het maakt daarmee integraal onderdeel uit van het contractuele geheel en voldoet daarmee aan de in de verordening neergelegde vereisten. Het forumkeuzebeding is dus geldig.  

Dan is vervolgens nog de vraag of ‘de gerechten van Parijs’ voldoende duidelijk en nauwkeurig is om geldig te zijn. Op grond van de verordening is vereist dat het beding zo is geformuleerd dat louter op grond van de bewoordingen ervan kan worden bepaald welk gerecht bevoegd is. Het is voldoende dat het beding de objectieve elementen bevat waarover partijen overeenstemming hebben bereikt voor de keuze van het gerecht waar zij hun toekomstige geschillen willen voorleggen. In dit geval wijst het beding weliswaar niet uitdrukkelijk de lidstaat aan waarvan de gerechten volgens de overeenkomst van partijen bevoegd zijn, maar de bedoelde gerechten zijn die van de hoofdstad van een lidstaat waarvan partijen ook het recht hebben aangewezen als het op de overeenkomst toepasselijke recht. Vaststaat daarmee dat het beding ertoe strekt exclusieve bevoegdheid toe te kennen aan de gerechten die deel uitmaken van de rechterlijke orde van die lidstaat. Samengevat is het forumkeuzebeding opgenomen in de algemene voorwaarden geldig en voldoende duidelijk en nauwkeuring. De Hongaarse rechter is niet bevoegd en het geschil moet naar Frans recht beoordeeld worden door de rechter te Parijs.

Werkt u ook vaak met een forumkeuze in uw overeenkomsten? Let dan op dat, indien dit beding is opgenomen in de algemene voorwaarden, uitdrukkelijk blijkt dat deze voorwaarden deel uitmaken van het contractuele geheel (verwijs er naar in de te ondertekenen overeenkomst) en zorg dat het voldoende duidelijk en nauwkeurig is welke rechter bevoegd is. Twijfelt u eraan of het door u gehanteerde forumkeuzebeding voldoet aan de vereisten? Neem dan contact op, dan checken wij het voor u.

Ingeborg ten Oever

Vindplaats: Hof van Justitie, zaak C-222/15

© Lawton Advocaten, 2016

Dit bericht is puur informatief van karakter. Aan de inhoud van dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. De inhoud van dit bericht geldt niet als juridisch advies. Voor het gebruik hiervan is Lawton niet verantwoordelijk.